ΕΛΛΗΝΟ - ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1940-41 / ΕΚΘΕΣΗ ΓΕΓOΝΟΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗ ΒΑΖΑΙΟ ΕΜΜ./Μέρος Πρώτον

Τοπογραφικοί Ι:100.000(Ελληνι…!)

Ι:50.000(Ιταλικο…!)

ΠΩΣ ΔΙΕΞΗΓΑΓΕ ΤΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΙΣ ΑΛΒΑΝΙΑΝ Η ΙΙΙ ΜΕΡΑΡΧΙΑ

υφ΄ην υπήγετο το 6^ο Σύνταγμα Κορίνθου

Πρόλογος

Παρακολουθήσας τας επιχειρήσεις του Ιταλό-Ελληνικού Πολέμου εν αλβανίαν απ΄αρχής μέχρι τέλους, αισθάνομαι την υποχρέωσιν να εκθέσω εν πάση δυνατότητα λεπτομερεία, το μεν ίνα οι αγαπητοί μου συμπολεμισταί Κορινθίας, Αιγιαλείας και Καλαβρύτων, και μετ΄αυτών οι μη στρατευθέντες συγγενείς των και φίλοι, λάβωσι ακριβή γνώσιν των γεγονότων του δράματος της Σκουτάρας πρό παντός,επί της οποίας εύρον ηρωϊκόν θάνατον πλείστοι Αξιωματικοί και οπλίται του ηρωϊκού 6^ου Συντάγματος Πεζικού της Κορίνθου, δε ίνα ικανοποήσω τους ευζώνους μου, του εξ ίσου ηρωϊκού 40^ου Συντάγματος Ευζώνων της Άρτης.

Ανάγκη απολύτως επιβεβλημένη επιβάλλει τούτο, διότι διάφοροι διαδιόσει ,εκ ψευδών πληροφοριών, διαφώρων θαμώνων των καφενείων, οίτινες ήσαν μακράν του δράματος, φέρουσιν, εις υπευθύνους άλλους αντί άλλων, και διό η νέα γεννεά της ανασυγκρότηθησομένης μετά τον πόλεμον Ελλάδος, και δη νέοι Αξιωματικοί θα διδαχθώσιν ασφαλώς εκ των διαδραματισθέντων γεγονότων. Κυρίως όμως η αφήγησις μου αυτή αφιερούται εις τας ψυχάς των ηρώων  των Α(ε)κρεταγείων Σκουτάρας  και Μπολένας, ,ων η μνήμη έσεται αιώνια και θα υποχρεώνει τους συμπολεμιστάς των τους συγγενείς και τους φίλους των να επισκέπτωνται συχνά , όταν αι περιστάσεις το επιτρέψωσι, τους τάφους των και να επικοινωνώσι ψυχικώς μετ΄ αυτών δια των λέξεων: “ Η ηρωϊκή σας θυσία γιά την γλυκιά Ελλάδα δεν υπήρξε ματαία” . _  

Κόρινθος τη 7  Μαϊου 1943

                                                         ΕΜΜ. ΒΑΖΑΙΟΣ

                                                        Ταγ/χης  Πεζικού

-1-

Μ Ε Ρ Ο Σ    Π Ρ Ω Τ Ο Ν

Από την αρχή του  Ιταλο-Ελληνικού πολέμου  μέχρι τέλους τούτου, παρηκολούθησα τας επιχειρήσεις  της ΙΙΙ Μεραρχίας  Πατρών, και ως λοχαγός μεν  επιτελής του 6^ου Συντάγματος Πεζικού από 28/10/1940 μέχρι 14/1/1941, ώς Ταγματάρχης δε διοικητής του ΙΙΙ Τάγματος του 40^ου Συντάγματος  Ευζώνων από 14/1/41 μέχρι 25/4/41, καθ’ ήν και  διελύθη το Τάγμα μου εις Πρέβεζαν, διαταχθείσης της αποστρατεύσεως κλπ. Υπό των Γερμανικών αρχών κατοχής.

Η κήρυξις της  επιστρατεύσεως του 6^ου Συντάγματος Πεζικού Κορίνθου.

Ως Αξιωματικός Επιστρατεύσεως του 6^ου Συντάγματος Πεζικού Κορίνθου.

Η μεγάλη έλλειψις μονίμων Αξιωματικών ,η μερική έλλειψις υλικών Επιστρατεύσεως, και η από αέρος εχθρική απειλή, επέφερον την αναπόφευκτον βραδύτητα εις την επιστράτευσιν του Συντάγματος και των υπ’ αυτού επιστρατευομένων μονάδων και σχηματισμών, παρά την εντατικήν εργασίαν εις ήν υπεβλήθησαν νυχθημερόν, επι δέκα ημέρας άπαντα τα εντεταλμένα όργανα του Συντάγματος.

Την 9^η Νοεμβρίου 1940, ανεχώρησαν εκ Κορίνθου τα τελευταία τμήματα του Συντάγματος ατμοπλοϊκώς διά Μεσολόγγιον, μεταξύ των οποίων και η (Ο.Δ.Ε.) και το Επιτελείον αυτού εις ό ανήκον και εγώ, παρά τας απανειλημμένας προς τον Διοικητήν του Συντάγματος αναφοράς και διαμαρτυρίας μου, ίνα αναλάβω την διοίκησιν μαχίμου τμήματος. _ Επέπρωτο όμως να παραμείνω ως επιτελής και βοηθός του Συνταγματάχου καθ΄όλας τας επιχειρήσεις άς διεξήγαγε το Σύνταγμα από 30/11/40 μέχρι 14/1/1941, αίτινες με επότισαν ούκ ολίγας πικρίας.

Το Σύνταγμα ούτω την 11/11/40 (μείον 1^ον Τάγμα αποχωριθέν του Συντάγματος μέχρι της 24/12/40 , καθ΄ ην επανήθεν εκ νέου εις το Σύνταγμα, εις χωρίον Πήλιουρι πλησίον Χειμάρας) συνεκεντρώθη εκ Μεσολογγίου και Ναυπάκτου εις Αγρίνιον, κινηθέν Σιδηροδρομικώς και οδικώς.

Κατόπιν της Συγκεντρώσεως του Συντάγματος (μείον 1^ον Τάγμα) εις Αγρίνιον, διά διαταγών  της ΙΙΙ μεραρχίας, ετέθη τούτο εις κίνησιν την 17.30 ώραν της 12/11/40, προς την ζώνην των επιχειρήσεων οδικώς και διά νυκτερινών πορειών επί του δρομολογίου ΑΓΡΙΝΙΟΥ-ΧΑΝΙ ΣΦΗΝΑΣ- ΑΓΡΕΛΟ- ΑΜΦΙΛΟΧΙΑ-ΚΡΙΚΕΛΟ-ΑΡΤΑ – ΦΙΛΙΠΠΙΑΣ- ΧΑΝΙ  ΕΜΙΝ ΑΓΑ- ΚΑΤΣΙΚΑ-ΙΩΑΝΝΙΝΑ-ΑΣΦΑΚΑ-ΠΕΤΣΑΛΙ-ΓΑΒΡΙΣΟΥ-ΛΥΨΩΜΑ ΜΕΓΡΑΔΕΣ- ΕΛΑΙΑ – ΧΑΝΙ ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΟΥ-ΚΕΡΑΣΟΒΟ-ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ-ΒΑΛΤΙΣΤΑ, ένθα αφίχθη την πρωίαν της 28/11/40 διανύσαν την απόστασιν  ταύτην δι΄ένδεκα στάσεων πορείας και άνευ  απωλειών εκ της εχθρικής αεροπορίας.

-2-

Εξ Αμφιλοχίας το Σύνταγμα διετάχθη και απέστειλε διά βενζινοπλοίου εις Άκτιον Πρεβέζης ‘ενα  Ολαμόν Πεζικού και μίαν Διμοιρίαν Πολυβόλων εκ του ΙΙΙ Τάγματος. Ομοίως εκ του Χάνι Εμίν  Αγά το Σύνταγμα διετάχθη και απέστειλε πρός φρούρησιν των γεφυρών Σουλοπούλου και Πάγος τον 9^ον Λόχον και ομάδα πολυβόλων δι΄αυτοκινήτων. Επίσης εκ Βαλτίστη το Σύνταγμα διετάχθη και απέστειλε Ολαμόν  Πεζικού του ΙΙΙ Τάγματος και Διμοιρίαν Πολυβόλων Σ.Ε. ( εις Λυγωψάδι  ετέθησαν εις το Σύνταγμα δύο Πολυβολαρχάι Σ.Ε. υπό τον Ταγματάρχην Χατζηπαναγιώτου Αθανασίου), πρός ενίσχυσιν του Τάγματος Καραμέρη όπερ ηγωνίζετο εις ύψωματα Αγίου Νικολάου, βορείως Κατούνας._

Έκ των ανωτέρω διατεθέντων τμημάτων, άπαντα επανήλθων πρό της εισόδου του Συντάγματος εις τον αγώνα, πλήν των Τμημάτων Ακτίου._

Αι πορείαι του Συντάγματος εξετελέσθησαν κανονικώς και εν πλήρει συνοχή, πλήν όμως πολλά των κτηνών ηχρηστεύθησαν πληγωθέντα, αφ΄ενός μεν της κακής σαγής, αφ΄ετέρου δε λόγω της κακής διατροφής, και πλημμελούς περιποιήσεων, αναγκαστικόν επακολούθημα των κοπιωδών νυκτερινών πορειών.-

Το αυτό δρομολόγιον πορείας, ηκολούθησαν και τα λοιπά τμήματα της ΙΙΙ Μεραρχίας, ήτοι 12^ον  Σύνταγμα Πεζικού, δύο Λόχοι ημιονηγών, δύο Λόχοι διαβιβάσεων, Νοσηλευτικά Τμήματα , Χειρουργεία, και επιτελείον αυτής._

Δεν γνωρίζω ποίοι λόγοι εξηνάγκασαν το Γενικόν Στρατηγείον να διατάξη την συγκέντρωσιν της ΙΙΙ Μεραρχίας εις τα Ελληνοαλβανικά  σύνορα, οδικώς διά πορειών._ Πάντως είναι γεγονός αναμφισβήτητον ότι η μεγάλη βραδύτης  ,ήτις παρετηρήθη περί την συγκέτρωσιν της ΙΙΙ Μεραρχίας εις τον χώρον των επιχειρήσεων επέδρασε λίαν δυσμενώς επί του συνόλου των επιχειρήσεων._

Κατά τας λίαν κοπιώδεις ταύτας νυκτερινάς πορείας ας εξετέλεσαν τα Τμήματα της ΙΙΙ Μεραρχίας  η διατροφή των  τε ανδρών και κτηνών ήτο  λίαν πλημελής και κακή, δύναται τις ειπείν , λόγω  μη προβλεφθέντα του δικτύου μεταφορών και συγκεντρώσεων των απαραιτήτων εφοδίων και τροφών είς ορισμένα κέντρα, κατά μήκος του διανυθέντος δρόμολογίου._

Ό,τι κατορθώθη εις το κεφάλαιον τούτο, οφείλεται  αποκλειστικώς και μόνον εις τον αείμνηστον  Ταγματάρχην της επιμελητείας της Μεραρχίας  Ντούμαν Νικόλαον, όστις δια της αόκνου δραστηριότητός του, έπραξε πάν το δυνατόν

-3-

ινα τροφοδοτηθή η Μεραρχία επί των επιτοπίων πόρων (ο Ταγματάρχης ούτος εφονεύθη εν πάτρα υπό Γερμανηκής βόμβας αεροπλάνου κατά την κατάληψιν της πόλεως υπό των Γερμανών) .

Εκ τούτου παρετηρήθη το εξής καταπληκτικόν:

-Διακόσια κτήνη του 6^ου Συντάγματος Πεζικού όπως και ισάριθμα των άλλων τμημάτων της Μεραρχίας , ήταν ήδη εκτός μάχης προ της ενάρξεως των επιχειρήσεων._

-Δέκα πέντε  στρατιωτών του 5^ου Λόχου του 6^ου Συντάγματος, έπαθον εξάντησιν εκ πείνης, κατά την πρώτην μάχην του Συντάγματος εις χωρίον Μπουλαράτ._

I. Επιχειρήσεις της ΙΙΙ Μεραρχίας προς Αργυρόκαστρον

 Όταν το 6^ο Σύνταγμα αφίχθη τας πρωϊνάς ώρας εις την Βάλτισταν, ταυτοχρόνως με την διαταγήν πορείας, και διαταγήν καθ΄ην έδει να είναι έτοιμον από μεσημβρίας της 28-11-1940, να ενεργήση επιθετικώς επί της κατευθύνσεως ΒΑΛΤΙΣΤΑ-ΒΟΝΤΙΝΙΕ. Μετά δίωρον όμως η διαταγή αυτή ηκυρώθη διά νεοτέρας διαταγής της Μεραρχίας, είν αναμονή διαταγών. Την μεσηβρίαν της αυτής ημέρας ελήφθη διαταγή επιχειρήσεων της Μεραρχίας διαλαμβάνοντος τα κάτωθι:

Το 6^ον Σύνταγμα Πεζικού, δια νυκτερινής πορείας και δρομολογίου ΒΑΛΤΙΣΤΑ-Ύψ. 660-ΓΕΛΙΣΑΡΙ-ΠΕΠΕΛΙ- να αχθεί είς Πέπελι και υπερβαίνον την υπό του 40 Συντάγματος Ευζώνων (υπαχθέντος υπό την ΙΙΙ Μεραρχίαν) κατεχομένην γραμμήν Ύψ. 1200-ΠΕΠΕΛΙ να επιτεθή την 7.30 ώραν της 29-11-1940 επί της κατευθύνσεως ΒΟΝΤΙΝΙΕ-ΜΠΟΝΤΡΙΣΤΑ-ΜΠΟΥΛΑΡΑΤ-ΦΡΑΣΤΑΝΙ, του 12^ου Συντάγματος Πεζικού κινουμένου επίσης επιθετικώς την αυτήν ώραν, επί της κατευθύνσεως Ύψ.1200-ΚΡΑ-1255—1160, των φαλάγγων δρωσών ανεξαρτήτως.

Το 6^ον Σύνταγμα Πεζικού θα υπεστηρίζετο υπό της Μοίρας Καμπίτη, αποτελουμένης εκ δύο Πυρ/χιών των 75, διατεθειμένων αυτώ εις Πέπελι.

Την στιγμήν καθ΄ήν ο Διοικητής του 6^ου Συντάγματος Πεζικού Συνταγματάρχης Ζαλοχώρης Παναγιώτης, ητοιμάζετο ν΄αναχωρήση δι΄αναγνώρισιν,

-4-

αφίχθησιν εις Βάλτισταν ο Συνταγματάρχης Πυροβολικού Ασημακόπουλος ο Αρχηγός Πυροβολικού της Μεραρχίας, και ο Ταγματάρχης Πεζικού  Μπαλαντάς Ι. Διευθυντής του ΙΙΙ Γραφείου της Μεραρχίας,οίτινες μετά πρόχειρον αναγνώρισιν επί του υψοδείκτου 620, ένθα το παρατηρητήριον της Μοίρας Κωστάκη μεταβίβασαν εις τον Διοικητήν του Συντάγματος προφορικώς τα εξής : Λόγω του ότι η περιοχή δυτικώς Βαλτίστης δεν έχει εκαθαρισθή εισέτι, το Σύνταγμα δεν θα εκτελέση την διαταγήν κινήσεως προς Πέπελι, αλλά θα ενεργήση επίθεσιν με βάσιν εξορμήσεως τα υψώματα της Βαλτίστης προς Βοντίνιε. Κατόπιν της διαταγής ταύτης η Διοίκησις του Συντάγματος, ενήργησεν αναγνώρισιν διά την εκτέλεσιν της αποστολής της, αλλά κατά ταύτην διεπίστωσεν ότι επιθετική ενέργεια εκ Βαλτίστης πρός Βοντίνες καθίσταντο αδύνατον, καθ΄όσον ουδέν δρομολόγιον υπήρχε διά την προσπέλασιν του Συντάγματος, το δε έδαφος ήτο δασώδης και αδιάβατον._Τούτου ένεκεν εξηναγκάσθη η διοίκησις του Συντάγματος να επικοινωνίση τηλεφωνικώς μετά του Επιτελάρχου της Μεραρχίας εις Κεράσοβον, ένθα έδρα της Μεραρχίας, και να καταστήση εις αυτόν γνωστά τα ανωτέρω, ερωτήσασα ιδίως άν δια το ή η Μεραρχία εν γνώσει τής προφορικώς διαβιβασθείσης διαταγής εις το Σύνταγμα εκ μέρους των προαναφερθέντων Επιτελών, και συνέστησε εις τον Διοικητήν του Συντάγματος  όπως κινηθή το Σύνταγμα δια νυκτερινής πορείας πρός χωρίον Λόγγο ένθα θα συνηντάτο μετά του Συνταγματάρχου Τσακαλώτου Θ. Διοικητού του 40 Συντάγματος Ευζώνων παρ΄ου θα εζήτει πληροφορίας.- Υπό της ασαφούς ταύτης καταστάσεως και ασυνεννοησίας, ο Διοικητής του 6^ου Συντάγματος Πεζικού εζήτησε και εμίλησε μετά του Στρατηγού Διοικητού της Μεραρχίας προφορικώς, εις όν ανέφερε άπαντα τα ανωτέρω και εζήτησε σαφή διαταγήν._ Ο Στρατηγός διέταξε να εκτελεθή  ή έγγραφος διαταγή του, του Συντάγματος μεταβαίνου και καλυπτομένου εκ του δεξιού πλευρού διά σταθεράς  πλαγιοφυλακής._

Επί πλέον δε ο Στρατηγός συνέστησεν όπως , λόγω της μικράς αποστάσεως, το  Σύνταγμα επιβραδύνη την αποχωρησίν του, ίνα παραλάβη τον αναμενόμενον άρτον καθόσον  οί άνδρες από της προηγουμένης εστερούντο τοιούτου._

Κατόπιν της άνω διευκρινιστικής διαταγής του Στρατηγού, το Σύνταγμα  την 22.30 ώραν της 28/11/40 ετέθη εις κίνησιν δια του οριζομένου δρομολογίου.

-5-

προς Πέπελι._ Την ώραν 6:20 ,ωραν της 29/11/40 ο Διοικητής του Συντάγματος μετά του γράφοντος εις κεφαλήν του πρώτου τμήματος , αφίχθημεν εις Πέπελι, ενώ το τελευταίον τμήμα του Συντάγματος , ες τούτο διαπιστώσαμεν εκ των υστέρων, δεν είχεν εισέτι εκκινήση εκ Βαλτίστης, ένεκεν της επιμηκύνσεως της φάλαγγος του Συντάγματος, οφειλομένης εις το λίαν δύσβατον και απότομον του εδάφους, της  μοναδικής υπαρχούσης ατραπού, διερχομένης διά μέσου της δασώδου εκτάσεως._ Τόση  δε ήτο απότομότης του εδάφους , ώστε έξ κτήνη εκρημνήσθησαν και απολέσθησαν μετά των υλικών των._

Τούτου ένεκεν το 6^ον Σύνταγμα ηδυνήθη να συγκεντρωθή εις Πέπελι, μετά λίαν κοπιώδη και εξαντλητικήν πορείαν, μόλις  περί την 14:30 ώραν της  29/11/1940, και συνεπώς δεν ήτο εις θέσιν να εκτελέση την καθορισθείσαν αποστολήν, κατά την ημέραν ταύτην._

Η αυτή  κατάστασις  και χειροτέρα παρετηρήθη εις το 12^ον Σύνταγμα Πεζικού  όπερ εξεκίνησε την 17 ώραν της 28/11/1940 εκ Καστάνιανης._

Η κατάστασις αυτή οφείλεται εξ ολοκλήρου εις το Επιτελείον της ΙΙΙης Μεραρχίας όπερ άνευ ουδεμιάς αναγνωρίσεως  δρομολογίου, αλλά από τον χάρτην 1: 1οο.οοο καθόρισεν το δρομολόγιον, μη λαβών υπ΄όψιν την αρχήν ότι μονάς στρατιωτική κινούμενη οδικώς κατά την νύκτα, δια λίαν δυσβάτου εδάφους , και μέλλουσα να διανύση  30 χιλιόμετρα και πλέον , δεν είναι δυνατόν εν συνεχεία να ενεργήση  επιθετικώς δι΄υπερβάσεως, δοθέντος ότι ουδεμία πίεσις του εχθρού είχεν εξασκηθεί επί του κατέχοντος την πρώτην γραμμήν 40 Συντάγματος Ευζώνων._ Παρετηρήθη επί πλέον το εξής τραγελαφικόν: Άλλα διέτασσον ο Διευθυντής του ΙΙΙου Γραφείου  και Αρχηγός του Πυροβολικού επί τόπου, άλλα ο Επιτελάρχης εκ του Σ.Δ. της Μεραρχίας τηλεφωνικώς, άλλα ο Στρατηγός  Διοικητής της Μεραρχίας._

Παρ΄όλα ταύτα την 29-11-1940 εζητήθησαν ευθύναι από τους Διοικητάς του 6^ου  και του 12^ου Συνταγμάτων παρά του Στρατηγού Διοικητού της Μεραρχίας, δια την μη εκτέλεσιν της ανατεθείσης εις τα Συντάγματα επιθετικής εντολής κατά την 29-11-1940._ Τούτο μάλιστα απετέλεσε την αρχήν σοβαρών προστριβών μεταξύ στρατηγού και Συνταγματάρχου Ζησιμοπούλου Επ. Διοικητού του 12^ου Συντάγματος Πεζικού από τον οποίον αφηρέθη η Διοίκησις του Συντάγματος μετά τίνας ημέρας ._

Κατά την 29-11-1940 τα δύο Συντάγματα  6^ον και 12^ον ενήργησαν τας αναγνωρίσεις των,

-6-

καθώρισαν τους αντικειμενικούς των σκοπούς και ήσαν έτοιμοι να ενεργήσωσι την επίθεσίν των την πρωϊαν της 30-11-1940._

1)  Μάχη Μπουλαράτ.­_ Αυτή διήρκεσεν επί διήμερον , του 6^ου Συντάγματος καταλαβόντος τα χωρία Βοντίνιε, Μπουντρίστε, Μπουλαράτ, και τα υψώματα τούτου,εκδιώξαν τον εχθρόν μετά σκηρόν αγώνα, όστις υπεράσπισε ταύτα διά 4 Ταγμάτων Βερσαλλιέρων και πολυαρίθμου Πυροβολικού τεταγμένου εις την κοιλάδα του Δρύνου, ως και δι΄αρμάτων μάχης κινουμένων κατά μήκος της Δημοσίας οδού._

Κατά την δευτέραν ημέραν της μάχης αφίχθη εις το παρατηρητήριον του Συντάγματος ο Στρατηγός Διοικητής της Μεραρχίας μετά του Συνταγματάρχου Πυροβολικού Ασημακοπούλου Α. και επειδή τα υψώματα του Μπουλαράτ δεν είχον εισέτι καταληφθή, επέκρινε την ενέργειαν του Διοικητού του ΙΙου Τάγματος, Ταγματάρχου Πρατικάκη Εμμ. διά την βραδύτητα της προχωρήσεως του, αγνοών ασφαλώς τας έναντι του Συντάγματος εχθρικάς δυνάμεις, καθόσον εχαρακτήρισε τον εχθρόν ως γελοίον και αποτελούμενον από ελαχίστους “Ξυπόλυτους” και εζήτη την αντικατάστασιν του Ταγματάρχου μη πραγματοποιηθείσαν τη αρνήσει του Διοικητού του Συντάγματος, καθόσον ως απεδείχθει εκ των υστέρων ο Ταγματάρχης καλώς ενήργει, αντιμετωπίσας 4 εχθρικά τάγματα και δή Βερσαλλιέρων τοιούτα, ήτοι δύναμιν τετραπλάσίαν του Τάγματός του._

2 ) Μάχη Ζερβάτ-Χάνι Γεωργουτσάδες._ Το 6^ον Σύνταγμα καταλαβόν την 17^ην ώραν της 1-12-1940 τα υψώματα Μπουλαράτ, εσυνέχισε την πρωϊαν της 2-12-1940 την επιθετικήν του ενέργειαν, προς Ζερβάτ-Χάνι γεωργουτσάδες-Γκράπσι, και διετέλει εν συνδιασμώ, ανέτρεψε τον εχθρόν και κατέλαβε τα υψώματα Δυτικώς Γκράπτσι,θέσας υπό απαγόρευσιν την αμαξιτήν οδόν προς Μούρτζινα-Αγίους Σαράντα._

Την πρωϊαν της επομένης, το Σύνταγμα προσπελαύνον, εσυνέχισε την επιθετικήν του ενέργειαν, του εχθρού αποσυρθέντος προς Αργυρόκαστον, και την εσπέραν της 6-12-1940 έφθασε και εγκατεστάθη επί των αντερεισμάτων ΒΔ. Δερβίτσανι, έχον ακάλιπτον το αριστερόν πλευρόν, καθόσον το 12^ον Σύνταγμα δεν είχε φθάσει εις το ύψος του, ως τούτο ο αείμνηστος Ταγματάρχης Πεζικού Παπαδόπουλος Γεώργιος μετά του Λοχαγού Σχολονάκη Χ. (αμφότεροι του 12^ου Συντάγματος) επληροφόρησαν ημάς εις χωρίον Σκορίτσα (Σ.Δ.Σ.) και όν διέταξεν

                                                              -7-

ο Διοικητής του Συντάγματος, όπως προωθηθή το ταχύτερον προς κάλυψιν του αριστερού πλευρού του Συντάγματος, καθόσον η κοιλάς του Δρύνου δεν είχεν εισέτι εκκαθαρισθή._

Επί των εν λόγω αντερεισμάτων το Σύνταγμα εσταμάτησε κατόπιν διαταγής της Μεραρχίας, αναστελλομένης της επιθέτικής του ενέργειας, μέχρι νεωτέρας διαταγής.

Το 6^ον Σύνταγμα, λόγω του εξαημέρου σκληρού αγώνα όν διεξήγαγε έναντι διπλασίων εχθρικών δυνάμεων, της κοπώσεως ήν φυσικώς υπέστησαν οι άνδρες επί του ανωμάλου και λίαν δυσβάτου ορεινού εδάφους, είχεν ανάγκην αντικαταστάσεως προς ανασυγκρότησιν και αναδιοργάνωσιν, πολλώ δε μάλλον καθόσον τα ήμισυ των αυτομάτων όπλων, λόγω έλλείψεως ορυκτελαίου και λίπους δεν ελειτούργουν, καταστραφέντων κατά τας μάχας και τινών εκ τινών εκ τούτων._

Την 7-12-1940 ληφθείσα διαταγή της Μεραρχίας καθιστά γνωστόν, ότι η ΙΙΙ Μεραρχία θα αντικαθίστατο εν τη κατευθύνσει της επιθετικής της ενέργείας ταύτης, κατά την νύκτα της 7^ης προς την 8^ην._

Πλήν όμως, λόγω βραδύτητος αφίξεως των τμημάτων της ΙV Μεραρχίας, η αντικατάστασις έλαβε χώραν την νύκτα της 8^ης προς την 9^ην το δε Σύνταγμα διετάσσετο όπως συγκεντρόμενον κινηθή προς την κατεύθυνσιν ΜΟΥΡΤΖΙΝΑ- ΔΕΛΒΙΝΙΟΝ-ΑΓ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ._

Κατά τας άνω επιχειρήσεις το Σύνταγμα έσχε τας εξής απωλείας, συνέλαβε δε και 70 οπλίτας Βερσαλλιέρους του εχθρού:

Αξιωματικοί νεκροί είς έφεδρος Ανθυπολοχαγός, Τραυματίαι δύο._

Οπλίται νεκροί 18 ,τραυματίαι 171._

Η εχθρική αεροπορία παρά τας καθημερινάς εμφανίσεις της, ουδώλως παρηνόχλησε το Σύνταγμα, κατά τας άνω επιθετικάς του ενεργείας._

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

α) Το ηθικόν των ημετέρων ήτο ακμαίον._

--Το φίλιον Πυροβολικόν, παρά τας δυσχερείας της παρατηρήσεως, υπεστήριξε αρμούντως και αποτελεσματικώς τας επιθέσεις του Συντάγματος._

-- Ανεφοδιασμός του Συντάγματος εις πυρομαχικά και εις άρτον και τρόφιμα

-8-

κατά τα άνω επιχειρήσεις, υπήρξε λίαν πλημμελής, εις σημείον τοιούτον ώστε παρατηρήθησαν κρούσματα εξαντλήσεως ανδρών εκ πείνης, και θάνατοι κτηνών, ως και έλλειψις πυρομαχικών και τούτο διότι το μεν Κέντρον Εφοδιασμού της Μεραρχίας ευρίσκετο εις Χάνι Δελβινάκι, ο δε όρχος Πυρομαχικών  εις Καστάνιανην, το δε Σύνταγμα ήτο υποχρεωμένον να διανύη διά των εξηντλημένω ημιόνων του, και δια δυσβάτων οδεύσεων μεγάλας αποστάσεις της αμαξιτής οδού Κακαβιά- Χάνι Γεωργουτσάδες- Αργυρόκαστρον, μη ούσης ελευθέρας, λόγω μη εκκαθαρίσεως εισέτι της Κοιλάδος του Δρύνου._

Δια τας επιτυχείς ταύτας επιχειρήσεις το 6^ον Σύνταγμα απέσπασε τα συγχαρητήρια του Στρατηγού Διοικητού της Μεραρχίας, ειπόντος εις τον Διοικητήν του Συντάγματος επί λέξει: “ Σε σας ανήκει το Αργυρόκαστρον πράγμα όπερ ανέφερον εις τον Διοικητήν του Α΄Σώματος Στρατού προφορικώς, θέλω δε πράξει τούτο και εγγράφως”, ως και τα τοιαύτα του Διοικητού του Α΄Σώματος Στρατού Στρατηγού Κοσμά Γεωρ. όστις συναντήσας τον Διοικητήν του Συντάγματος εις Άγ. Βασίλειον τον συνεχάρη διά την εξερετικήν δράσιν του Συντάγματος._

Το Επιτελείον της Μεραρχίας, ανευ ουδεμίας αναγνωρίσεως έπι του εδάφους εξέδωκε την γνωστήν διαταγήν επιθέσεως δι΄υπερβάσεως εκ Βαλτίστης, βασισθέν εις το Χάρτην Ι : ΙΟΟ.ΟΟΟ, εξ ού η ασυνεννοησία μεταξύ Επιτελάρχου, Επιτελών και Στρατηγού αφ΄ενός και αφ΄ετέρου η μη  ενεργηθείσα επίθεσις των Συνταγμάτων της Μεραρχίας, κατά την πρωϊαν της 29-12-1940, λόγω της εγκαίρου συγκεντώσεως αυτών εις τα βάσεις εξορμήσεως, διά τους προαναφερθέντας λόγους._

Το Επιτελείον της Μεραρχίας ηγνόησε παντελώς τον παράγοντα “εχθρόν” μη δυνηθέν να αξακριβώση πρό της εκδόσεως της διαταγής του επιθέσεως, με πόσας εχθρικάς δυνάμεις κατείχοντο τα υψώματα Μπουλαράτ κλπ. , εξ ού η παρ΄ ολίγον αντικατάστασις του Διοικητού του ΙΙ Τάγματος Ταγματάρχου Πρατικάκη Εμμ. Όστις ως απεδείχθη καλώς ενήργησεν._

Ο λίαν πλημμελής ανεφοδιασμός του Συντάγματος εις Πυρομαχικά άρτον και τρόφιμα, κατά τας ανωτέρω επιχειρήσεις, εξ ού παρετηρήθησαν κρούσματα εξάντλήσεως ανδρών έκ πείνης και θάνατοι κτηνών, οφείλεται

-9-

μόνον εις την κακήν εκτίμησιν της καταστάσεως εκ μέρους του Επιτελείου της ΙΙΙ Μεραρχίας, όπερ έδει να είχε διατάξη εγκαίρως την προώθησιν όσον το δυνατόν πλησιέστερον προς τας βάσεις εξόρμήσεως των μαχίμων τμημάτων του εφοδιασμού και όρχου Πυρομαχικών της Μεραρχίας._

Το τελευταίον τούτο ασφαλώς οφείλεται εις την επικρατήσασαν αντίληψιν, καθ΄΄ολας τας επιχειρήσεις του Αλβανικού  Μετώπου, καθ΄ήν μόνον το τμήματα της πρώτης γραμμής είναι υποχρεωμένα να εκτίθενται εις τον κίνδυνον και να φονεύωνται, ενώ όλοι οι άλλοι και προ παντός οι των κέντρων εφοδιασμού , των Όρχων κλπ. δέον να ώσιν εν απολύτω  ασφαλεία, και να πανηγυρίζωσι τας νίκας των πεζών._

ΙΙ). Στροφή της ΙΙΙ Μεραρχίας προς τον παραλιακόν Τομέα και επιχειρήσεις ταύτης προς Χειμάραν._

Άπασα η ΙΙΙ Μεραρχία από της 7/12/40 εκινήθη προς τον παραλιακόν Τομέα, ίνα αντικαταστήση το απόσπασμα Λιούμπα, έταξε δε το 12 ον και 40 ον Συντάγματα εις την πρώτην γραμμήν, το δε 6 ον Σύνταγμα εκράτησεν εις  εφεδρείαν._

Το 6^ον Σύνταγμα (μείον 1^ον Τάγμα όπερ εντεταγμένον όν εις απόσπασμα Λιούμπα ευρίσκετο εις Αγ. Σαράντα), συν Τάγμα Πολυβόλων Σ.Ε. εκ δύο λόχων μετά το πέρας των επιχειρήσεων εν τω μετώπω του Αργυροκάστρου, διά νυκτερινών επιπόνων πορειών αφίχθη την 11/12/40 εις περιοχήν Αγ. Βασίλειος  ένθα κατηυλίσθη εις εφεδρεία της  Μεραρχίας, παραμείνον  εκείσε μέχρι της  17/12/1940, και ασχοληθέν με την  ανασυγκρότησιν του, ήτις δυστυχώς  δεν επετέυχθη εφ΄ενός μεν λόγω της ενακηψάσης πρωτοφανούς κακοκαιρίας, αφ΄ ετέρου δε διότι τα απαιτούμενα προς τούτο εφόδια δεν υπήρχον._

Είσοδος του 6^ου Συντάγματος εις τον αγώνα και μάχη του Μαλί- Γκιάμι.

Την 17/12/1940 και ώραν 16.50 περίπου κληθείς παρά του Στρατηγού Διοικητού της Μεραρχίας εις το τηλεφωνικόν Κέντρον Πικεράσι, ο Διοικητής του 6^ου Συντάγματος, λαμβάνει την προφορικήν διαταγήν ότι το Σύνταγμα

-10-

θέλει αντικαταστήση το 12^ον Σύνταγμα Πεζικού εν τη κατευθύνσει ενεργείας τούτου, λόγω απωλειών ας υπέστη τούτο,κατά την κατάληψιν του υψώματος 613, λαβούσαν χώραν την 17^ης ._ Επί πλέον όπως προωθών αμέσως το  εις Πικέρασιν την πρωϊαν της 18  προς Πόρτο Παλέρμο και βεβαιωθή άν τούτο  κατέχεται από του εχθρού ή ού, του 12 Συντάγματος διαταχθέντος ομοίως όπως δι΄αναγνωρίσεως επιζητήση το αυτό προς Ύψωμα Μάλι-Βόριτ προς λήψιν της μετά του εχθρού επαφής ήτις είχεν απολεσθή._  Είτα επηκολούθησε και η υπ΄αριθ. Ε.Π.65/ 18-17-1940 έγγραφος διαταγή της Μεραρχίας ήτις καθώριζεν ως αντικειμενικούς σκοπούς του Συντάγματος : Το Ύψωμα Μάλι- Βόριτ (α’ αντικειμενικός σκοπός), και Ύψωμα Μάλη Γκιάμι, τελικός τοιούτος._

Την πρωϊαν κατόπιν των ως άνω προφορικών  διαταγών του Διοικητού της Μεραρχίας , ακολουθών τον Διοικητήν του Συντάγματος, εκινήθημεν μετά των Διοικητών των Ταγμάτων δι΄αναγνώρισιν προς εκτέλεσιν της ανατεθείσης  εις το Σύνταγμα εντολής._

Την 11.30 ώραν αφιχθέντες εις το προς την θάλασσαν ανταρείσματα του Υψ. 613 συνηντήσαμεν τον Ταγματάρχην Καραχάλιον Χρήστον, Διοικητήν ΙΙΙου Τάγματος 12^ου Συντάγματος, όστις μας πληροφορεί ότι κατά πληροφορίας χωρικού χρησιμεύοντος ως οδηγού της παρ΄αυτού αποσταλείσης αναγνωρίσεως προς  Μάλι – Βόριτ πληροφορία αβεβαία και κατ΄αυτόν, καθόσον ο Αξιωματικός αναγνωρίσεως ουδέν του ανέφερεν, το ύψωμα τούτο δεν κατέχεται._

Εν τη αβαιότητι ταύτη ευρισκόμενος ο Διοικητής του Συντάγματος ,και εν αναμονή πληροφοριών παρά του Αξιωματικού όστις ηγείτο της προς Μάλι- Βόριτ εκπεμφθείσης αναγνωρίσεως, παρακαλεί  τον εκείνη την στιγμήν αφιχθέντα αείμνηστον Διοικητήν του Ι/12 Τάγματος  Ταγματάρχην Παπαδόπουλον Γ. όπως πέμψη και ούτος αναγνώρισιν προς το  ύψωμα, ίνα πληροφορηθώμεν αν τούτο  κατέχεται υπό του εχθρού ή ού._

Την 17^ην ώραν λαμβάνομεν σημείωμα του αειμνήστου Παπαδοπούλου ότι  το ύψωμα κατέχεται υπό του εχθρού._

Κατόπιν της πληροφορίας ταύτης ο Διοικητής του 6^ου Συντάγματος κατέρχεται  εις Αγ. Δημήτριον επί της Δημοσίας οδού  ΜΠΟΥΣΙ-ΠΟΡΤΟ ΠΑΛΕΡΜΟ- ΧΕΙΜΑΡΑ, ίνα δώση τας διαταγάς του προς εκεί ευρισκομένους Διοικητάς των  Ταγμάτων του, ένθα την 19ην  ώραν λαμβάνει  αναφοράν του Ταγματάρχου Καραχάλιον  όστις

-11-

τον πληροφορεί ότι το ύψωμα Μάλι- Βάριτ κατέχεται όντως υπό του εχθρού.

Κατόπιν των ως άνω πληροφοριών, εν αναμονή  της αφίξεως των κινουμένων Ταγμάτων του, ο Διοικητής του Συντάγματος εις τους Διοικητάς των Ταγμάτων τας διαταγάς περί της επιχειρήσεως της επομένης επιβεβαιωθήσας και εγγράφως, διατάξας το ΙΙ Τάγμα όπως διά του πρώτου αφιχθησομένου τμήματος του καταλάβη αμέσως τας προς την θάλασσαν εκχυνομένας αντερίδας του Μάλι-Βάριτ με τον σκοπόν όπως, μετά της εις Πόρτο – Παλέρμο ευρισκομένης αναγνωρίσεως εξ ουλαμού πεζικού και ομάδος Πολυβόλων υπό τον αείμνηστον Υπολοχαγόν Στεργιάκην Χαράλαμπον  (ούτος τραυματισθείς θανασίμως υπό θραύσματος εχρικής οβίδος επί Πόρτο Παλέρμο, εξέπνευσε μετά δύο ημέρες εις Αγ. Σαράντα) εξασφαλίση αφ, ενός μεν κατά την νύκτα της 18^ης προς 19^ην την ληφθησομένην επιθετικήν διάταξιν του Συντάγματος εν τη κατευθύνσει ενεργείας του, και αφ΄ετέρου την επιθετικήν ενέργειαν του Συντάγματος εν τη κατευθύνσει του κατά την ημέραν της 19^ης._

Την πρωϊαν της 19^ης τα ΙΙ και ΙΙΙ Τάγματα ήρχισαν κινούμενα ή μάλλον αναρχώμενα επί του υψώματος Μάλη-Βόριτ και εγκατάστάθησαν επ΄αυτού, του εχθρού μη κατέχοντος τούτο, αλλά το Μάλι-Γκίαμι, ως τούτο επεδείχθη εκ της μετ΄αυτού ληφθείσης επαφής των Ταγμάτων._

Την 14.30 ώραν το Τάγμα, σύμφώνως προς τας Διαταγάς του Συντάγματος επιτίθεται κατά του κατέχοντος το Μάλι Γκίαμι εχθρού, και μετά αγώνα άνευ υποστηρίξεως του Πυροβολικού, καθόσον διαταγή του παρευρισκομένου εκεί αρχηγού Πυροβολικού, τούτο μετατοπίζετο εις νέας θέσεις,ανατρέπει τον εχθρόν και καταλαμβάνει τας υπ΄αυτού κατεχομένας θέσεις και συλλαμβάνει αιχμαλώτους εν είς και τον αντισυνταγματάρχην Διοικητήν του ενός εχθρικού Τάγματος, μετά του επιτελείου του, κυριεύει περί τους 15 όλμους, αυτόματα όπλα και πολλά όπλα πεζικού._

Την πρωϊαν της 20-12-1940 σύμφώνως προς δοθείσαν διαταγήν του Συντάγματος, εις εκτέλεσιν της υπ΄αριθ. 98/19-12-40 διαταγής της Μεραρχίας, δοθείσης αυτοπροσώπως υπό του Στρατηγού Διοικητού της Μεραρχίας, ευρισκομένου εις Σ.Δ. του Συντάγματος, το μεν ΙΙΙ Τάγμα εξασφαλίζει την κατοχήν των υψωμάτων Μάλι-Γκίαμι, αποστείλον αναγνωρίσεις προς ύψωμα 145 και Αγιόπλασιν,

-12-

το δε ΙΙ Τάγμα κινείται προς Βορράν επί της ράχεως προς Πήλιουρι, με την εντολήν όπως καταλάβει το ταχύτερον την εκ Κούτσι δια Πήλιουρι προς Χειμάρραν όδευσιν, και διά μικρού τμήματος την κατάληψιν του αυχένος Τσίπι 2 χιλιόμ. Βορείως του Πήλιουρι.

Εκίνησις όμως του ΙΙ Τάγματος προς Πήλιουρι, επεβραδύνθη λίαν, λόγω εξαιρετικής και ανενοχλήτου κατά την ημέραν εκείνην αεροπορικής δράσεως του εχθρού, ήτις από της 9^ης ώρας συνεχώς και αδιαλείπτως δρώσα και κατερχομένη εις ύψος 20 μέτρων διά πολυβολισμών και Βομβαρδισμών, παρέλυσε πάσαν κίνησιν, ως τούτο προσωπικώς διεπίστωσα, ευρισκόμενος μετά του Διοικητού του Συντάγματος του Υποδιοικητού του Υπασπιστού, του Διοικητού του Συντάγματος Πυροβολικού και των Μοιράρχων εις το παρατηρητήριον του Μάλη Βόριτ, ένθα επολυβολήθημεν δεκάκις υπό 7 εχρικών αεροπλάνων, μάλλον Γερμανικών Στούκας._

Πλήν όμως το ΙΙ Τάγμα, παρά την αντίδρασιν της εχθρικής αεροπορίας, κατέλαβε το χωρίον Πήλιουρι την 18^ην ώραν, τον δε αυχένα Τσίπι διά λόχου την επομένην περί την 10 ώραν, άνευ συναντήσεως του εχθρού. Τας απογευματινάς ώρας της 21^ης /12-1940 ο Διοικητής του 6^ου Συντάγματος ειδοποιείται τηλεφωνικώς παρά του Διευθυντού του ΙΙΙ γραφείου της Μεραρχίας, ότι δι΄αποσταλήσης διαταγής της Μεραρχίας πρόκειται το Σύνταγμα να ενεργηση προς κατεύθυνσιν Χειμάρας αλλ΄ότι πρό της αντικατάστασης εις αυχένα Τσίπι τμήματος του Συντάγματος υπό του 40^ου Συντάγματος Ευζώνων , ουδεμία κίνησιν πρέπει να εκδηλώσει το Σύνταγμα.

ΙΙΙ._ Κατάληψις της Χειμάρρας και επιχειρήσεις προς κατάληψιν της Σκουτάρας._

Περί την 23^ην ώραν λαβόντες την εν λόγω διαταγήν ήτις διελάμβανεν ότι το 6^ον Σύνταγμα διά του συνόλου των μέσων του θα συνεχίση την ενέργειάν του προς δυσμάς με κύριαν προσπάθειαν χωρίον Πήλιουρι-ύψ. 492-921-1074-Πλέσσα, προς κατάληψιν της γραμμής ΜΠΛΕΣΣΑ-ΒΟΥΝΟ-ΣΚΟΥΤΑΡΑ (Τελικός αντικειμενικός σκοπός),

-13-

και απόφραξιν της μεταξύ μεσημέρι και 1426 οδεύσεως επί του αυχένος, κινούμεθα αμέσως προς χωρίον Πήλιουρι, και ένθα εγκαθιστώμεν την Σ.Δ. Συντάγματος._ Κατά την ημέραν ταύτην εις ουδεμίαν ενέργειαν επρόκειτο να προβή το Σύνταγμα, εις εκτέλεση της εντολής του αφ΄ενός μεν λόγω του ότι το κινούμενον Πυροβολικόν διά την υποστήριξιν της ενεργείας του Συντάγματος, καταληφθέν υπό της ημέρας εις χωρίον Κούδεσι, εξηναγκάσθη να καλυφθή εντός της παραυτώ χαράδρας προς απόκρυψιν του από εχθρικής αεροπορίας ήτις όντως κατά την ημέραν εκείνην εσημείωσε δράσιν, και αφ΄ετέρου διότι τμήματα του 40^ου Συντάγματος Ευζώνων διά την αντικατάστασιν του εις αυχένα Τσίπι τμήματος του Συντάγματος και εξαφάλισιν τούτου, δεν είχον αφιχθή._

Ο Διοικητής του 6^ου Συντάγματος στερούμενος πληροφοριών παντελώς περί του εχθρού πλήν των υπό της αναγνωρίσεως του ΙΙΙου Τάγματος παρασχεθεισών, ότι το ύψ. 145 και χωρίον Αγιόπλασι δεν κατέχονται υπό του εχθρού, και της τοιαύτης γενικώς της Μεραρχίας, ότι ο εχθρός συμπτύσεται Δυτικώς Χειμάρας, επιδίδεται εις την συλλογήν πληροφοριών, Βοηθούντος προς τούτο και υπό του έκ Χειμάρας κ. Σπυρομήλιου, οίτινες είναι οι εξής:

1)Ότι η Χειμάρα έχει εγκαταληφθή υπό του εχθρού, και ότι εντός αυτής ευρίσκεται ημέτερος Αξιωματικός της Χωροφυλακής μετά 15 Χωροφυλάκων._

2) Ότι ο εχθρός επί του Υψώματος Σκουτάρας έχει Πυροβολικόν και ότι στρατός εχθρικός ευρίσκεται εις χωρίον Βούνο (πληροφορίαι Χωρικού)._

Βάσει των ως άνω πληροφοριών και της υπ΄αριθ. Ε.Π.Ε. 73/ 21-12-40 διαταγής της Μεραρχίας ληφθείσης παρά του Συντάγματος εις Πήλιουρι-Βούνο προς κατάληψιν της γραμμής ΒΟΥΝΟ- ΣΚΟΥΤΑΡΑ και απόφραξιν της εκ βορά οδεύσεως ΜΕΣΗΜΕΡΙ – ΥΨ. 1420 , με έναρξιν εκτελέσεως των ως άνω από της 23/12/40. Το Σύνταγμα εκδίδει την διαταγή επιχειρήσεων διά την 23-12-40.

Ενώ ο Διοικητής του Συντάγματος ησχολείτο μετά των Διοικητών των Ταγμάτων εις τας επιβαλλομένας αναγνωρίσεις, ο Στρατηγός Διοικητής

-14-

της Μεραρχίας τον καλεί εις το τηλεφωνον, και τον πληροφορεί ότι η Χειμάρρα δεν κατέχεται, και ότι δέον να κινηθή το Σύνταγμα προς Χειμάρραν να καταλάβη ταύτην ως και τα βορείως ταύτης υψώματα ειπών επί λέξει εις τον Διοικητήν του Συντάγματος: “Τι δεν έχεις την φιλοδοξίαν να πούν ότι το Σύνταγμά σου κατέλαβε την Χειμάρραν; “

Ο Διοικητής του Συντάγματος απήντησε “Γνωρίζω ότι δεν κατέχεται η Χειμάρρα, αλλά τούτο δεν με ενδιαφέρει όσον με ενδιαφέρει η πληροφορία ήν έχω ότι η Σκουτάρα ως και τα ΒΔ αντερείσματα του χωριού Βούνο, κατέχονται υπό του εχθρού “ (πληροφορία χωρικού ήτις εδόθη εις την Μεραρχίαν την 18^ην ώραν διά της 108 τηλεφωνικής αναφοράς του Συντάγματος)._

Ο Στρατηγός όμως Διοικητής της Μεραρχίας διατάσσει τον Διοικητήν του Συντάγματος, όπως αποστείλη αμέσως λόχον προς κατάληψιν της Χειμάρας και προωθήση τούτον επί των Β. ταύτης υψωμάτων._ Όντως ο Διοικητής του Συντάγματος, διέταξε το ΙΙΙ ον Τάγμα και απέστειλε τον 10^ον Λόχον του, τον δε Διοικητήν του Τάγματος όπως ευρισκόμενος εν στενό συνδέσμω μετά του Λόχου του, προωθηθή και αυτός προς την κατεύθυνσιν ταύτην μετά του υπολοίπου Τάγματος._ Ο 10^ος Λόχος την 21^ην ώραν εισήλθεν εις Χειμάραν κινηθείς εν μέσω πυκνοτάτης ομίχλης και χιονοθυέλλης και την πρωϊαν της 23^ης κινείται προς ύψωμα Σκουτάρας, ένθα αφικνείται την 12^ην περίπου ώραν._ Την στιγμήν όμως ταύτην υφίσταται αντεπίθεσιν του εχθρού και ο Λόχος  αιφνιδισθείς ανατρέπεται ή μάλλον διαλύεται. Ευτυχώς όμως η έγκαιρος επέμβασις του Διοικητού του Τάγματος διά του 11 Λόχου, ενερχομένου την στιγμήν ταύτην επί της Σκουτάρας (ύψ. 504) γενομένη επικαίρως, σώζει την κατάστασιν διά της αμέσου επεμβάσεως και ανακόπτει την επιθετικήν ενέργειαν του εχθρού._

Ενώ ταύτα συνέβαινον εις το αριστερόν, το ΙΙ Τάγμα διά δύο λόχων του (του 3^ου Κινουμένου επί της κατευθύνσεως Τσίπι προς την Κατεύθυνσιν ενεργείας του Τάγματος) ευθύς ως διήλθεν εκείθεν το απόσπασμα Μπίμπη βαδίζον προς Καλαρότ, καταλαμβάνει εις το δεξιόν το υψοδείκτην 492 και κινείται προς υψοδείκτην 921 όν κατέλαβε την μεσηνβρίαν της επομένης._

ΙV._ Επιχειρήσεις 24/12/1940._

Αι αρξάμενοι επιχειρήσεις εσυνεχίσθησαν και την επομένην, τόσον εις εκτέλεσιν των μέχρι τούδε διαταγών της Μεραρχίας, όσον και της τοιαύτης υπ΄αριθ.

-15-

75/23-12-40, καθοριζούσης ως αντικειμενικόν σκοπόν του 6^ου Συντάγματος το ρεύμα ΓΙΑΛΙΣΚΑ ΧΩΡΙΟΝ ΔΡΙΜΑΛΕΣ, μη ατονούσης της εντολής της αποφράξεως της διά Μεσημέρι επί της κορυφογραμής οδεύσεως εκ Λογγαρά, πλην όμως το επί της Σκουτάρας ΙΙΙ Τάγμα βαλλόμενον σφοδρώς υπό Πυροβολικού και Όλμων ου μόνον δεν ηδυνήθη να προχωρήση ουδόλως, αλλά και σοβαράς απωλείας υπέστη υπό του πυρός του εχθρού, του ημετέρου Πυροβολικού μη δυνηθέντος να υποστηρίξη τούτο λόγω της ενσκηψάσης ομίχλης._

Το δεξιόν ΙΙ Τάγμα παρά την επικρατούσαν ομίχλην κατέλαβε τον υψοδείκτην 921 ένθα εσταμάτησε, μη δυνηθέν να προχωρήση επί των αποκρύμνεων προς 1074 υψωμάτων, λόγω της πυκνότητος ομίχλης περιοριζούσης την ορατότητα εις το ελάχιστον._

Λόγω των απωλειών ας υπέστη το ΙΙΙ Τάγμα τη εγκρίσει της Μεραρχίας ο Διοικητής του Συντάγματος διέθεσε τον 2^ον Λόχον του Ι Τάγματος με την εντολήν όπως τον χρησιμοποιήση μόνον εν εσχάτη ανάγκη διά διατήρησιν των υπό τούτου κατεχομένων θέσεων, και τούτο διότι η έγκριτική της διαθέσεως του διαταγή της Μεραρχίας, εις ρητώς απηγόρευεν οιονδήποτε του Λόχου τούτου χρησιμοποίησιν,_

Ο Σύνδεσμος μεταξύ Σ.Δ.Σ. και των εν γραμμή Ταγμάτων επετυγχάνετο μόνον δι΄αγγελιοφόρων πεζών μετά βραδύτητος, λόγω του δυσβάτου του εδάφους και τούτο διότι το Σύνταγμα εστερείτο του τηλεφωνικού του καλωδίου όπερ είχε διατεθή δια την εξυπερέτησιν του Σ.Δ.Σ. και Μεραρχίας μέχρι Μπόρσι (χιλιόμετρα περίπου 20) ένθα το Π.Κ.Π. της Μεραρχίας , μη χορηγηθέντος εις αντικατάστασιν τούτου ετέρου, παρά τας επανειλημμένας υποσχέσεις της Μεραρχίας, διατεθέντος δε μέρους τούτου την 25/12/40 να αποκαταστήσωμεν τον Σύνδεσμον μεταξύ του προωθημένου Σ.Δ. του Συντάγματος, παρά τον υψοδείκτην 492, και μέσω τούτου μετά των εν γραμμή Ταγμάτων._

V._ Επιθετική ενέργεια κατά της Σκουτάρας 25/12/1940._

Το Σύνταγμα προς εκπήρωσιν της αποστολής του αποφασίζει όπως, κατόπιν της γενομένης ενισχύσεως του ΙΙΙ Τάγματος υπό του 1^ου Λόχου του Ι ου Τάγματος , και

-16-

της ανασυγκροτήσεως του ΙΙΙ Τάγματος, επιτεθή την 26/12/40  κατά του εχθρού με κύριαν προσπάθειαν το πρώτον μεν κατά της Σκουτάρας και μετά την κατάληψιν αυτής προς ύψ. 1074 διά διαδοχηκής υποστηρίξεως ολοκλήρου του Πυροβολικού των προσπαθειών αυτών._ Εγένετο δε το πρώτον προς Σκουτάραν κυρίως διά την βελτίωσιν των επί ταύτης κατεχομένων υπό του ΙΙΙ Τάγματος θέσεων ων το βάθος δεν υπερέβαινε τα 200 μέτρα._ Όντως την πρωϊαν της 26/12/40 άρχεται η διαταχθείσα επίθεσις, πλήν όμως το Τάγμα προσκρούσαν επί ισχυρώς κατεχομένης και οργανωμένης διά συρματοπλεγμάτων θέσεως του εχθρού, διαθέτοντος πλούσια μέσα , κυρίως εις όλμους, διών έβαλε κατά του επιθεμένου Τάγματος δεν κατόρθωσε να καταλάβη την υπό του εχθρού κατεχομένην τοποθεσίαν, συμπυχθέντων των τμημάτων εκ νέου εις τας αρχικώς υπ΄αυτών κατεχομένας θέσεις, ών την διατήρησιν το Τάγμα εξησφάλισε._

Το ΙΙ Τάγμα κατόρθωσε κατά την ημέραν ταύτην να βελτιώση τας υπ΄αυτού κατεχομένας θέσεις προωθηθέν επί των προσβάσεων του υψοδείκτου 1074 , όν και κατέλαβε τελικώς την επομένην 27/12/40 , διά της συνεχίσεως της επιθετικής του ενέργειας. _

Η τακτική κατάστασις την εσπέραν της 27/12/40  είχεν ούτω:

Το ΙΙΙ Τάγμα με σοβαράς απωλείας εκ της επιθέσεως της 26/12/40 διετήρει τας υπ΄αυτού κατεχομένας θέσεις._

Το ΙΙ Τάγμα ενισχυμένον δι΄ενός Λόχου του Ι Τάγματος κατείχε την γραμμήν ΑΝΤΕΡΕΙΣΜΑ  ΔΑΣΩΜΕΝΟΝ 1000 μέτρα ΝΑ.ύψ. 356-ύψ. 921-ύψ. 1096- ύψ. 1074.-

Το Σύνταγμα μετά την κατάληψιν του υψ. 1074 διετάχθη όπως συνεχίση διά του δεξιού του την προς τα πρόσω κινησίν του._ αναφέρει όμως τηλεφωνικώς διά της υπ΄αριθ. 159/27-12-40 κατεπειγούσης τηλεφωνικής αναφοράς του, ότι συμφώνως προς διαταγήν της Μεραρχίας, δέον το πρώτον να αποφραχθώσιν οι οδεύσεις επί αυχένος Μεσημέρι – Ύψ. 1426 και είτα λάβει χώρον διαταχθείσα επιθετική ενέργεια και ότι αυτή επισφαλής τυγχάνει λόγω ανεπαρκείας δυνάμεως φάλαγγος δεξιού, εφόσον απεδείχθη ότι κατέχονται ισχυρώς παρά του εχθρού τα  Ν. και ΝΑ. Αντερείσματα Υψ. 1074 και 921 ως και συγκότημα Σκουτάρας και εφ΄όσον είναι βέβαιον, ότι ο εχθρός ενισχύθη , εζήτει δε πληροφορίας περί του πρακτέον.

Η Μεραρχία πληροφορεί ότι η επιθετική ενέργεια δέον να γίνει προς Νεογλώσσαν και ότι η κατοχή του υψ. 1074 εξασφαλίζει απόφραξιν διαβάσεως διά Μεσημέρι._ Κατόπιν των άνω εκδίδονται οι σχετικαί διαταγαί δια την επιθετικήν ενέργειαν προς Νεογλώσσαν κατά την 28/12/1940._ Την 28/12/40 όμως και καθήν στιγμήν έμελλε εκδηλωθή η επιθετική ενέργεια, ο επί του Υψ. 1074 6^ος Λόχος δέχεται επίθεσιν του

-17-

εχθρού εκ των αντερεισμάτων των κατεχομένων εκ του αυχένως Μεσημέρι προς 1074._ Ο Λόχος αποκρούει την επίθεσιν ταύτην και συλλαμβάνει αιχμαλώτους 80 οπλίτας και τον Διοικητήν του Λόχου παραπλανηθέντος.-

Προ της καταστάσεως ταύτης και εφόσον το 1074 ευρίσκετο υπό την απειλήν του εχθρού, η επιχείρησις προς Νεογλώσσαν αναστάλη, ο δε  παριστάμενος εις Σ.Δ.Σ. Στρατηγός Διοικητής της Μεραρχίας, διέταξε κρυπτογραφικώς διά του Επιτελάρχου της Μεραρχίας το 40^ον Σύνταγμα Ευζώνων, όπως αποστείλει δύναμιν εκ Καλαράτ προς Μεσημέρι (ένα Λόχον), ως και το Τάγμα του 12^ου Συντάγματος Πεζικού όπερ ευρίσκετο εις Πηλιούρι ως εφεδρεία της Μεραρχίας, ετέραν δύναμιν διά Τσίπι προς Μεσημέρι προς αντιμετώπισιν της καταστάσεως._

VI._ Επίθεσις κατά Σκουτάρας την 30/12/40 .

Μετά την ως άνω διαμορφωθείσαν κατάστασιν, και την διάθεσιν εις τον τομέα του Συντάγματος βαρέως Πυροβολικού, το Σύνταγμα διατάσσεται όπως ενεργήση εκ νέου προς Σκουτάραν και καταλάβη ταύτην πάση θυσία. Η Διοίκησις του Συντάγματος, κατόπιν της αποτυχούσης ενέργειας της 26^ης κατά της Σκουτάρας εξ΄ής απεδείχθη πασιφανώς ότι τόσον η κατοχή του συγκροτήματος Σκουτάρας όσον και του επιμέρους αντερείσματος προς 660 και των κλυτύων των εκ των υψωμάτων 1074 και 921 εκταμένων κατέχονται ισχυρώς παρά του εχθρού, διαθέτοντος άφθονα μέσα και δη όλμους, τοποθεσία ήτις παρουσιάζει πλεονέκτημα επί πλέον διά τον αμυνόμενον ότι έχει βάθος τρία χιλιόμετρα, και μελετήσασα το όλον ζήτημα έκρινεν ότι η διαταχθείσα ενέργεια  θα απέβαινε επί ματαίω, και επρότεινεν διά της υπ΄αριθ. 150/29/12/40 τηλεφωνικής αναφοράς της ως αποτελεσματικήν ενέργεια ήτις ως απειλούσα τα νώτα της αμυντικής διατάξεως του εχθρού θα είχεν άμεσα αποτελέσματα. Η Μεραρχία όμως δεν ενέκρινε την πρότασιν ταύτην και διέταξε όπως εκτελεσθή η κατά Σκουτάρας παρά του ΙΙΙ ου Τάγματος ενισχυθέντος επί πλέον εκ ενός ουλαμού Πεζικού και Διμοιρίας Πολυβόλων, κατά την 8.30 ώραν αφού ολόκληρον (Ορυβατικόν  βαρύ ) εξετέλεσεν προπαρασκευήν από της 7.30 μέχρι της 8 ώρας ότε η επίθεσις ήρξατο. Δυστυχώς όμως και η ενέργεια αυτή απέτυχε συντελεσθήσης προς τούτο και της θέσεως εκτός μάχης 8 Αξιωματικών εν οίς και 2 Διοικητών Λόχων, των εχθρών καμφθέντων αφ΄ενός

-18-

μεν εκ του σταθερού πυρόs των όλμων και χειροβομβίδων, αφ΄ετέρου εκ της αποχωρήσεως του συνόλου , λόγω τρυματισμού, σχεδόν των  ηγητόρων των.  Το επιτεθέν τάγμα κατά  την επίθεσιν ταύτην υπέστη σοβαράς απωλείας και απολέσαν την μαχητικότητα του λόγω των πολλών απωλειών κυρίως εις ηγήτορας, ηνάγκασθη να συμπτυχθή και να διατηρήση τας πρότερον υπό τούτου κατεχομένας θέσεις. Ούτω  εξελίχθη η διαταχθείσα επιχείρησις με σοβαράς επαναλαμβάνω απωλείας  του Τάγματος, και η όλη κατάστασις ανεφέρθη εις την Μεραρχίαν.

 VII. Νέας επιχείρησις κατά Σκουτάρας την 4-1-1941.

Τας απογευματινάς ώρας της 30-12-1940 ο Στρατηγός διοικητής  της μεραρχίας διατάσει διά τηλεφώνου τον διοικητήν  του Συντάγματος όπως διατάξει τον Υποδιοικητήν του Συντάγματος  αντισυνταγματάρχην Λουμάκην Ανδρέαν, ίνα ούτος κατερχόμενος εις  χωρίον Σπήλι, μεταβή δι΄ αυτοκινήτου εις Σ.Δ.Μεραρχίας προς λήψιν προσωπικών οδηγιών. ‘Οντος εξετελέσθη η διαταγή αυτή του Διοικητού της Μεραρχίας.

Ο Διοικητής του συντάγματος την 1-1-1941 ενώ ο Υποδιοικητής του Συντάγματος ευρίσκετο εις Μεραρχίαν, αντιληφθείς εκ συνομιλίας ήν είχεν μετά του αρχηγού Πυρ/κού της Μεραρχίας Συνταγματάρχου Ασημακοπούλου Α. όστις ευρίσκετο εις τον Σ. Δ. Συντάγματος ότι ο σκοπός δίον εκλήθη ο Υποδιοικητής του Συντάγματος εις Σ.Δ. Μεραρχίας  ήτο η ανάθεσις εις τούτον της οργανώσεως νέας επιθέσεως κατά Σκουτάρας , υπέδειξεν εις αυτόν (Αργηγόν Πυρ/κού) το  μάταιον της τοιούτης  προσπαθείας και παρεκάλεσεν αυτό όπως υποβάλει  εις την Μεραρχίαν εκ νέου την εις ταύτην υποβληθείσαν πρότερον γνώμην του προς λύσιν της καταστάσεως. Ούτος  όμως διίστατο  πρός την γνώμην του Διοικητού του Συντάγματος και επέμεινεν ότι προς Σκουτάραν δέον να γίνη η επίθεσις. Αντιληφθείς ο Διοικητής του Συντάγματος  ότι ο εν λόγω Συνταγματάρχης ίσως θα εγνώριζε τας σκέψεις της Μεραρχίας , την στιγμήν καθ΄ήν ανέρει, εκ του Σ.Δ. του Συντάγματος τω είπεν επι παρουσία των παρισταμένων και των Αξιωματικών Πυρ/κού  Αντισυνταγματάρχου Τσάμη και Ταγματάρχου  Σπίνουλα

          Επί λέξει : Σας εξορκίζω μη  προς Σκουτάραν αλλά παράκαμψη ταύτης  . Τας απογευματινάς ώρας της 1/1/1941 επανήλθεν ο Υποδιοικητής  του Συντάγματος κομιστής της υπ΄Αριθ. Ε.Π.Ε. 96/1-1-41 διαταγής Μεραρχίας ήτις διελάμβανε ότι ο Υποδιοικητής του Συντάγματος  θα οργάνωνε και θα ............ ........    ..........

-19-

διηύθηνε προσωπικώς την ενέργειαν κατά  Σκουτάρας, τιθεμένου προς τούτο εις την διεύθυνση του και το Ι / 12 Τάγματος Παπαδοπούλου Γ.

Όντος οργανώθη η επίθεσις αυτή και εξετελέσθη την 4/1/41 της Μεραρχίας εγερσάσης την διαταγήν επιχειρήσεων ήν εξέδωκε ο Υποδιοικητής του Συντάγματος ώς Διοικητής της επιθέσεων, διά της υπ΄αριθ. 101/3-1-41 πρός το Σύνταγμα της διαταγής  της. Δυστυχώς και η ενέργεια και αυτή απέτυχε πάλιν με σαβαράς απώλειας του επιτεθέντος προς Σκουτάραν Ι Τάγματος του 12^ου Συντάγματος ως και του κενρικού  τοιούτου Ι /6^ου Τάγματος επιτεθέντος κατά του υψοδείκτου 660

Κατά την επίθεσιν ταύτην εύρε ηρωϊκό θάνατον ο αείμνηστος Ταγματάρχης Παπαδόπουλος Γ. Διοικητής του Ι / 12 Τάγματος προ των συρματοπλεγμάτων του εχθρού, προσπαθών όπως παρασύρη τους άνδρας του Ταγματός του. Την νύκτα  της 4^ης προς την  5^ην Ιανουαρίου τα προκεχωτημένα τμήματα της επιθέσεως υπέκαμψον εις τας πρότερον  κατεχομένας περίπου θέσεις των και τούτο διότι εφόσον η προσπάθεια δεν θα  επαναλαμβάνετο την επομένην, ελλείψει εφεδρειών ας το  Σύνταγμα ητήσατο και δεν τω διετέθησαν, η κατοχή αυτών άσκοπος ούσα, επισφαλής καθίστατο, καθόσον τα τμήματα θα εβάλετο σφοδρότατα εκ των υπέρθεν  υψωμάτων του εχθρού.

Ού τω επερατώθη η ενέργεια αυτή, και λόγω των απωλειών άς υπέστησαν των εν τη  γραμμή τμήματα, ών και των κακουχιών και ταλαιποριών κρυοπαγήματα ,ασθένειες κ.λ.π. το Σύνταγμα ητήσετο δι΄αναφορών του την αντικατάστασιν των τμημάτων του. Όντος δια διαταγής  της Μεραρχίας διετάσετο η αντικατάστασις του Συντάγματος παρά του 12^ου Συντάγματος διά την 9/1/1941, και επιπλέον η επιθετική ενέργεια της  Μεραρχίας ανεστέλλετο προσωρινώς, και μετέπιπτεν ούτη εις την κατάστασιν αμύνης.

Ενώ όμως την 9/1/41 επρόκειτο να λάβη χώραν  η αντικατάστασις εξεδηλώθη εκ της κατευθήσεως Μεσημέρι επίθεσις του εχθρού κατά του δεξιού πλευρού του Συντάγματος  με προσπάθειαν τούτου την κατάληψιν του  1074. Η επίθεσις αυτή επεκρούσθη πλήν όμως επειδή αδημιουργείτο κίνδυνος εκ της κατευθύνσεως Μεσημέρι -- Υψ. 1426 -- 1360 –Τσίπι, το Σύνταγμα  στερούμενον παντελώς εφεδρειών εζήτησεν επειγόντως  παρά του Στρατηγού της  Μεραρχίας τηλ/κώς την διάθεσιν ενός Λόχου του 12^ου Συντάγματος Πεζικού διά την αντιμετώπισιν της καταστάσεως.

Ο Στρατηγός όμως Διοικητής  της Μεραρχίας, άγνωστον  διατί , απήντησεν εις του Συντάγματος “ Τι μου το λέτε εμένα αυτό, κάμετε ότι θέλετε” και αφήκε το τηλέφωνο. Η Διοίκησις του Συντάγματος , ιδία πρωτοβουλίη , κατόπιν συννενοήσεως

-20-

μετά του 12^ου Συντάγματος δυέθεσε διλοχίαν προς την κατεύθυνση ταύτην, προς αποσόβησιν τυχόν εκδηλωθησομένης απειλής του εχθρού.

Η ματαιωθείσα αντικατάστασις του Συντάγματος . έλαβε χώραν την 13/1/41, πλήν  του Ι Τάγματος του και του Τάγματος Πολυβόλων Σ.Ε. άτινα διετέθησαν εις το 12^ον  Σ.Π. και το Σύνταγμα ήχθη εις την Περιοχήν  ΠΙΚΕΡΑΣΙ-ΛΟΥΚΟΒΟ ως εφεδρεία του Α΄ Σώματος Στρατού, και με την εντολήν της επιτηρήσεως των ακτών.

Αι απώλειαι του Συντάγματος κατά τας επιχειρήσεις πρός Χειμάραν υπήρξαν:

Αξιωματικοί νεκροί και τραυματίαι  25

Οπλίται νεκροί και τραυματίαι         700

Κτήνη φονευθέντα και θανόντα εκ πείνης και λόγω του υπερβολικού ψύχους 540.

Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ

1) Κατά την κίνησιν του Συντάγματος από Τρεχάτι προς Μούρτσινα παρετηρήθη μεγάλη συγκέντρωσις μονάδων και σχηματισμών της Μεραρχίας εντός της στενωπού του Γκράπτσι, αναγκασθέντων των τμημάτων να παραμείνωσι επί πολλάς ώρα βρεχόμενα. Τούτο οφείλεται εις το ότι το Επιτελείον της Μεραρχίας, δεν είχε ρυθμίσει το της διελεύσεως των φαλάγγων ως έδει. Τοιούτος δε ήτο ο συνωστιμός εν τω χώρω ώστε επληροφορήθην ο Διοικητής του 40^ου Συντάγματος Ευζώνων, διεμαρτυρήθη διά τηλεφωνικής του αναφοράς προς την Μεραρχίαν.

2) Λόγω μη αναγνωρίσεως ως έδει παρά του Επιτελείου της Μεραρχίας του δρομολογίου κινήσεως του Συντάγματος από Δέλβινον προς Άγιον Βασίλειον (ακριβώς διά των δύο τούτων λέξεων καθορίζετο το δρομολόγιον εν τη διαταγή της Μεραρχίας ) το Σύνταγμα βάση των πληροφοριών δύο οδηγών ούς παρέλαβεν εκ Δελβίνου, εξηναγκάσθη να διαβή τον ποταμόν Καλάσαν βορείως Βάν, όστις ήτο ορμητηκότατος και είχε βάθος μέχρι της οσφύος περίπου, και τούτο διότι το Επιτελείον της Μεραρχίας , ηγνώει ότι η γέφυρα της αμαξιτής οδού Άγ. Σαράντα ήτις είχε καταστραφεί υπό του εχθρού, είχεν ήδη επισκευασθή και ηδύναντο να διαβώσι τα τμήματα κατά την νύκτα εκείνην.

3) Εις Άγ. Βασίλειον οι άνδρες και τα κτήνη του Συντάγματος παρέμειναν νύστεις επί τριήμερον, λόγω μη προβλέψεως εκ μέρους του αρμοδίου της Μεραρχίας , αναγκασθέντος του Συντάγματος να προβή εις αγοράν επί τόπου μετά μυρίων δυσχερειών, ολίγων σφαγείων και αραβοσίτου όστις εδόθη αντί άρτου εις τους άνδρας και αντί νομής εις τα κτήνη.

4) Καίτοι η διαταγή επιχειρήσεων της Μεραρχίας καθώριζεν ως τελικόν αντικειμενικόν

-21-

σκοπόν του επιτιθεμένου 12^ου Σ.Π. το Μάλι-Κιαμί, εν τούτιος η Μεραρχία μετά την κατάληψιν του 613, ευρισκομένη υπό την επήρειαν της καταλήψεως του ως άνω υψωδίκτου, ενέδωσεν εις την υπό του Διοικητού του 12^ου Σ.Π. αιτηθείσαν αντικατάστασιν και διέταξε την αντικατάστασιν του 12^ου Σ.Π. υπό του 6^ου Σ.Π. , πράγμα όπερ είχε βαρυτάτας συνεπείας διά τας μετέπειτα προς Χειμάραν επιχειρήσεις, διότι και η μετά του εχθρού επαφή απωλέσθη, μη ενεργηθείσης ως έδει της εκμεταλεύσεως επιτυχίας , και διότι ο μεσολαβήσας νεκρός χρόνος από της 15.30 ώρας της 17/12/1940 μέχρι της μεσημβρίας της 19/12/1940 ότε το 6^ον Σύνταγμα Πεζικού έλαβε την μετά του εχθρού επαφήν εις Μάλι Γκιάμι, εχρησιμοποιήθη υπό του εχθρού διά την ανασυγκρότησιν του επί της Σκουτάρας.

5)  καίτοι εις την Μεραρχίαν την εσπέραν της 20/12/1940 μεταδόθη από τηλεφώνου υπό του Συντάγματος η πληροφορία του Διοικητού του ΙΙΙ Τάγματος παρασχεθείσα αυτώ παρά χωρικών Χειμάρας, ότι ο εχθρός εγκατέλειψε την Χειμάραν και συμπτύσεται προς Δυσμάς εν  τούτοις η Μεραρχία δεν τροποποιεί την αρχική διαταγήν της και ούτω απωλέσθη πολύτιμος χρόνος τριών ημερών όστις επέτρεψεν εις τον εχθρόν να επιστρέψη εις τα υπό τούτου εγκαταλειφθέντα εδάφη και να οργανωθή επί της Σκουτάρας.

6)   Καίτοι η Διαταγή της Μεραρχίας υπ΄αριθ. 73/21-12-1940 καθώριζεν έναρξιν των επιθετικών ενεργειών του Συντάγματος προς Χειμάραν την πρωϊαν της 23/12/40, εν τούτοις ο Στρατηγός Διοικητής της Μεραρχίας, άγνωστον διά ποίον λόγον και ενώ τώ ανεφέρθη ότι η Σκουτάρα κατέχεται, διατάσσει επειγόντως την 15 ώραν της 22/12/40 την επιθετικήν ενέργειαν προς κατάληψιν της Χειμάρας και των υπέρθεν τούτης υψωμάτων (Σκουτάρα) δι΄ενός λόχου πράγμα όπερ έσχεν ως αποτέλεσμα τον αιφνιδιασμόν του ενεργήσαντος 10^ου Λόχου και την διάλυσιν τούτου, και την μη ολοκλήρωσιν του πρώτου τούτου αντικειμενικού σκοπού του Συντάγματος, λόγω της μειώσεως της ισχύος και μαχητικότητος του ΙΙΙ Τάγματος αφ΄ενός , και αφ΄ετέρου διότι το Πυροβολικόν όπερ έμελλε να υποστηρίξη το Σύνταγμα , δεν είχεν εγκαίρως ενεργήσει τας μετακινήσεις του και τας επιβαλλομένας αναγνωρίσεις, και ούτω τόσον κατά την 23/12/40, όσον και κατά την 24/12/1940, τούτο δεν ηδυνήθη να υποστηρίξη το πεζικόν. Επί πλέον όμως και η έλλειψις τηλεφωνικού συνδέσμου μεταξύ Συντάγματος παρά της Μεραρχίας, και ούτω του μαχομένου ΙΙΙ Τάγματος  κατά τας έν επιχειρήσεις συνετέλεσε το μέγιστο εις την μη ολοκλήρωσιν του αντικειμενικού

-22-

σκοπού, έλλειψις ήτις οφείλεται εις την χρησιμοποίησιν του καλωδίου του Συντάγματος παρά τής Μεραρχίας , και ούτο το Σύνταγμα και Τάγμα δεν ευρίσκοντο εν συνδιασμό, καθ΄όσον απαιτείτο χρόνος πλέον των 6 ωρών δια την μεταβίβασιν διαταγών και αναφορών διά πεζών αγγελιοφόρων.

7) Καίτοι η Μεραρχία διά της υπ΄αριθ. Ε.Π.Ε. 69/21-12-40 διαταγής της διέτασσε μετά την κατάληψιν του υψοδείκτου 1074, την απόφραξιν της διαβάσεως Μεσημέρι (ύψ.1426-1699) εν τούτοις διά της υπ΄αριθ. 150/27-12-1940 ……… ! 150/27-12-1940      ……! διαταγής της, εις απάντησιν της υπ΄αριθ. 139/27-12-40 αναφοράς του Συντάγματος, αίρει την αποφασίν της περί καταλήψεως αυχένος  Μεσημέρι και διατάσσει την κίνησιν προς Νεογλώσσαν ύψ. 680, απόφασις ήτις είχεν ως συνέπειαν την κατάληψιν της σπουδαίας ταύτης διαβάσεως υπό του εχθρού, προλαβόντος ημάς, και εξ ής διαβάσεως απειλείτο διαρκώς το δεξιόν πλευρόν του Συντάγματος.

8)   Μετά την αποτυχούσαν επιθετικήν ενέργειαν του Συντάγματος προς Σκουτάρα της 26/12/40, καθ΄ήν απεδείχθη απολύτως ότι ευρισκόμεθα προ πλήρους και ισχυρώς οργανωμένης εχθρικής τοποθεσίας (δύο (2) Τάγματα πληθύς όλμων διαφόρων διαμετρημάτων και αυτομάτων όπλων, συρματοπλεγμάτων κλπ.) και ότι πάσα επίθεσις κατά μέτωπον θα ήτο αιματηρά και ματαία, εν τούτοις η Μεραρχία απορρίπτει την υποβληθείσαν πρότασιν του Συντάγματος περί παρακάμψεως της όλης τοποθεσίας δι΄υπερκερωτικής ενέργείας διά Μεσημέρι προς Δριμάδες, και διατάσσει την κατά μέτωπον επίθεσιν κατά Σκουτάρας, μη λαβούσα ουδόλως εν συνεχεία υπ΄όψει την υποβληθείσαν τηλεφωνικώς γνώμην του Διοικητού του Μαχομένου επί Σκουτάρας ΙΙΙ Τάγματος προς τον Στρατηγόν Διοικητήν της Μεραρχίας, εις όν αυτοπροσώπως ο Ταγματάρχης ερωτηθείς παρά τούτου από τηλεφώνου ανέφερεν ότι πάσα ενέργεια κατά μέτωπον θα αστόχη , όπως και απέτυχε, με αποτέλεσμα σοβαρωτάτας απωλείας διά το Τάγμα, την επίρριψιν των ευθυνών εις τον Διοικητήν του Τάγματος, όστις τη επιμόνω διαταγή του Μεράρχου αντεκατεστάθη, και ασφαλώς και εις τον Διοικητήν του Συντάγματος , διότι την εκ νέου επιχείρησιν προς Σκουτάραν, κατά την 4/1/41 ενέθεσεν η Μεραρχία εις τον υποδιοικητήν του Συντάγματος, επιχείρησις ήτις καίτοι ενεργήθη υπό ενός επιπλέον Τάγματος (Ι /12) και υπό ολοκλήρου του Πυροβολικού της Μεραρχίας. ( 4Β.Π. 3ρ.Π.) απέτυχε δυστυχώς και πάλιν με σοβαρωτάτας απωλείας και με τον θάνατον του Ταγματάρχου Διοικητού του Ι /12 Τάγματος.

Την 16.30 ώραν της 4/1/41 ο Στρατηγός Διοικητής της Μεραρχίας παρακολουθών

-23-

την επιχείρησιν εκ του παρατηρητίριου του Συντάγματος μετά την αποτυχίαν, ανεγνωρίσας ασφαλώς την αδικίαν την γενομένην εις τον Διοικητήν του ΙΙΙ Τάγματος, διέταξε την εκ νέου ανάθεσιν της Διοικήσεως του Τάγματος, εις τούτον.

          Έν συμπεράσματι, αιτία είς ά οφείλεται η δημιουργία του Μετώπου Χειμάρας και η απάυτού τελική συγκράτησις του εχθρού είναι τα κάτωθι:

1 ) Η άνευ λόγου γενομένη αντικατάστασις του 12^ου Συντάγματος Πεζικού, των 3 Ταγμάτων, λαβούσα χώραν την στιγμήν καθ΄ήν επεβάλετο πάση θυσία η καταδίωξις του πανικοβλήτου φεύγοντος εχθρού, ή τουλάχιστον η εκμετάλευσις της επιτυχίας, ίνα μη δοθή ο απαιτούμενος χρόνος, ως εδόθη εις τον φεύγοντα εχθρόν καλυφθέντα εις Μάλη Γκιάμη, να συγκρατηθή επί των υψωμάτων Χειμάρας.

2 ) Η μη προσύλληψις υπό της Μεραρχίας, ως ο ορεινός αγών επιβάλλει τούτο, του ελιγμού της βάση του οποίου θα έδει να λάβη χώραν και υπερκερωτική ταυτοχρόνως ενέργεια επί της προσφερομένης από τακτικής απόψεως χαρακτηριστικής κατευθύνσεως: ΚΗΠΑΡΟ-ΚΟΥΔΕΣΙ-ΖΕΛΙΝΙ-ΠΗΛΙΟΥΡΙ-Υψ. 1200-1426- ΜΕΣΗΜΕΡΙ, κατεύθυνσις ήτις θα είχε τα κάτωθι θετικά αποτελέσματα:

α ) Την ανυπαρξίαν του μετώπου Χειμάρας καθ΄οδόν δεν παρείχετο εις τον εχθρόν ο απαιτούμενος χρόνος να δημιουργήση το μέτωπον τούτο διότι αν απεπειράτο το τοιούτον ασφαλώς θα ηχμαλωτίζετο.

β ) Την απ΄αρχής πλήρη κατάλυψιν των πλευρών τόσον του 40^ου Συντάγματος Ευζώνων δρώντος επί της κατευθύνσεως ΚΟΥΤΣΙ-ΚΑΛΑΡΑΤ-ΒΡΑΝΙΤΣΑ- , όσον και του 6^ΟΥ Σ.Π. προς Χειμάραν, και δεν θα ευρίσκετο εις την ανάγκην η Μεραρχία να καλύψη την 23/12/40το πλευρόν του 40 Σ.Π. διά Τάγματος μετά Πυροβολαρχίας, κινηθέντος εκ Τσίπι προς Καλαράτ.

γ )Την αποφυγήν των αλλαγών κατευθύνσεως του 6^ου Σ.Π. κινηθέντος μετά την απ΄αυτού κατάληψιν του Μαλή Γκιαμί, το πρώτον μεν προς Πηλιούρι- Τσίπη είτα δε προς Δυσμάς τουτέστιν προς Χειμάραν.

δ ) Την ασφαλή αιχμαλωσίαν των εχθρικών εκείνων τμημάτων άτινα διέρρευσαν εκ Κούτσι διά της διαβάσεως Πήλιουρι προς Χειμάραν.

ε ) Η επιμονή της Μεραρχίας, άπαξ και εδιμιουργήθη το μέτωπον της Χειμάρας και απεδείχθη διά της επιθέσεως της 26/12/40 κατά Σκουτάρας ότι τούτο έχει οργανωθή και ισχυρώς κατέχεται, να διατάξη τας αλλεπαλλήλους κατά μέτωπον επιθέσεις

-24-

κυρίως κατά Σκουτάρας, απορρίψασαν χωρίς κάν να την συζητήση την πρότασιν του Συντάγματος προς ενεργείας επί της κατευθύνσεως Τσίπι-Μεσημέρι-Δριμάδας, κατεύθυνσις ήτις άγουσα εις τα Νώτα της όλης του εχθρού αμυντικής διατάξεως, ασφαλώς θα παρέλυε ταύτην.

Μ Ε Ρ Ο Σ  Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Ο Ν

Μετά την αποτυχούσαν επίθεσιν της 4/1/41 εναντίον της Σκουτάρας, ανεκόπη η ορμή της Μεραρχίας ήτις διετάχθη να οργανώση τας καταλυφθείσας θέσεις της μέχρι νεωτέρας διαταγής.

Εν τω αρξαμένο πλέον αμυντικού αγώνι, ο Τομεύς της Μεραρχίας , διηρέθη είς δύο υποτομείς : εις υποτομεύς εις την κοιλάδα της παραλίας με το 6^ον και 12^ον Σύνταγματα πεζικού και ανάλογον πυροβολικόν, και έτερος υποτομεύς εις την κοιλάδα Σωσίτσα με τα 24 Σ.Π. και το 40 Σύνταγμα Ευζώνων με ανάλογον Πυροβολικόν. Εχωρίζοντο δε μεταξύ των οι δύο κοιλάδες διά του ορεινού όγκου Μεσημέρι, κατά μέγα μέρος αδιαβάτου. Και ο μέν υποτομεύς της παραλίας υπήγετο απέυθείας εις τον Διοικητήν της μεραρχίας , όστις είχε Σ. Δ. το χωρίον Κούδεοι , ο δε υποτομεύς Σωσίτσα υπήγετο εις τον αρχηγόν Πεζικού της Μεραρχίας όστις είχε Σ.Δ. το χωρίον Κούτσι.

Η κατεχομένη γραμμή υπό της ΙΙΙ Μεραρχίας καθ΄όλον τον αμυντικόν αγώνα μέχρι συμπτύξεως είναι η εξής, ύψ. 1660-ύψ. 1101-ΒΡΑΧΩΔΕΣ ΜΠΟΛΕΝΑΣ-387-459-404-ΒΡΑΝΙΤΣΑ-1426- 1074-1096-921-492-517-ΣΚΟΥΤΑΡΑ.

Παρατηρών τις τον χάρτην βλέπει ότι η γραμμή του υποτομέως Σωσίτσου εσχημάτιζεν μίαν εξέχουσαν προς τον εχθρόν 3 χιλιομέτρων και πλέον, εν σχέσει προς την γραμμήν του υποτομέως της παραλίας και της γραμμής ήν κατείχε η δεξιά της ΙΙΙ, ευρισκομένης ΥΙΙΙ Μεραρχία 15^ον (Σύνταγμα Πεζικού), ής τα πρώτα τμήματα ευρίσκοντο αμέσως ανατολικώς του υψ. 1600, επί του οποίου είχε εγκατασταθή Διμοιρία Ευζώνων του ΙΙΙ/40 Τάγματος, ήτις είχε και την εντολήν συνδέσμου, μετά της γειτονικής Μεραρχίας.

Τόσον το Τάγμα της πρώτης γραμμής του υποτομέως Σωσίτσα, όσον και τα αμέσως μετόπισθεν ταύτης, μηδέ των του χωρίου Κρύτσι εξαιθουμένων, εδοκιμάθησαν σκληρώς καθ΄όλον το τρίμηνον του αμυντικού αγώνος εκ των συνεχών σφοδρών βομβαρδισμών του εχθρού και τούτο διότι ένθεν και ένθεν της εξεχούσης, ο εχθρός εχρησιμοποίει τα πλάγια παρατηρητήρια τόσον την κορυφήν του Μεσημέρι Ύψ. 1695, όσον

-25-

επί την κορυφήν 1707 του ορεινού όγκου όστις και εχώριζεν την ΙΙΙ Μεραρχίαν από την ΥΙΙΙ τοιαύτην.

Τας κορυφάς ταύτας έδει το Α΄Σώμα Στρατού να είχε καταλάβει πάση θυσία πρό του αμυντικού αγώνος.

Η διάταξις του υποτομέως Σωσίτσα ήτο η εξής : ολόκληρον το 24^ον Σύνταγμα Πεζικού με τρείς λορίδες ήτοι: Δεξιά η λωρίς της Μπολένας, κεντρική η λωρίς των λόχων Καλαράτ, και αριστερά η λωρίς Βράνιτσας, με δυό μοίρας Ορειβατικού Πυροβολικού. Το 40^ον Σύνταγμα Ευζώνων ως εφεδρεία εις Κούτσι.

Κατά τας αρχάς Ιανουαρίου 1941 προαχθείς εις Ταγματάρχην διετάχθην όπως αναλάβω την Διοίκησην του ΙΙΙ Τάγματος του 40 Συντάγματος Ευζώνων ευρισκομένου εις Κούτσι.

Την 8^ην ώραν της 14^ης Ιανουαρίου ανεχώρησα εκ Πήλιουρι και μετά λίαν κοπιώδη πορείαν υπό βροχήν έφθασα εις Κούτσι την 17^ην ώρας της ιδίας ημέρας, παρουσιασθείς αμέσως εις τον Διοικητήν του Συντάγματος του 40 των Ευζώνων Συνταγματάρχην κ. Τσακαλώτον Θρασυβ. ……………………

…………………

……………

…………   

………

……

…

Η ιστορία θα τους κρίνει αυστηρώς.

Τ Ε Λ Ο Σ

(Η έκθεση των γεγονότων μέχρι τέλος του Πολέμου σε  άλλες 19 δακτυλογραφημένες σελίδες θα παρουσιασθεί ηλεκτρονικά εν καιρώ αφού επιμεληθεί)

                 30-09-11

               

   Σωτήρioς Ριζόγιαννης

-------------------------------------

 ΠΗΓΗ:

Τίτλος: ΒΑΖΑΙΟΣ,  ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ	Κωδ.αναγν: Α.Ε. 22/99
Ημερ. παραγ: 1910-1959 (κυρίως 1932-1947)	Μέγεθος:1 φάκελος

Πλαίσιο παραγωγής

Παραγωγός (-οί):  Εμμανουήλ Ευστ. Βαζαίος

Βιογραφικό σημείωμα:

       Ο Εμμανουήλ Βαζαίος (Σαντορίνη 1899- ) ήταν στρατιωτικός. Φοίτησε στην Ελληνογαλλική Εμπορική Σχολή Σαντορίνης και κατόπιν δούλεψε ως διερμηνέας στη γαλλική ναυτική αποστολή και έπειτα στο εμπορικό γραφείο της γαλλικής πρεσβείας. Το 1919 κατετάγη στο στρατό όπου και παρέμεινε έως και τον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Το 1932 παρακολούθησε τη Σχολή Τοπογραφίας της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού. Το 1937 βρέθηκε στη Γαλλία για μετεκπαίδευση. Έλαβε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία και στον πόλεμο του 1940 ως λοχίας του 40ου συντάγματος Ευζώνων και διακρίθηκε για τις διοικητικές ικανότητες και την αυτοθυσία του. Τιμήθηκε με το μετάλλιο στρατιωτικής αξίας το 1936 και με αριστείο ανδρείας το 1941. Υπήρξε μέλος της Εθνικής Αντίστασης από τον Ιούνιο του 1943. Συγκρότησε ανεξάρτητη ομάδα στα σύνορα Κορινθίας και Αργολίδας η οποία αργότερα, μετά από παραίνεση του Άγγλου στρατηγού Μάκ Μάλεν, συγχωνεύτηκε με την αντίστοιχη ομάδα του Ε.Λ.Α.Σ. Φυλακίστηκε 10 μήνες στην Κόρινθο λίγο μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, ενώ από το 1946 εξορίστηκε στη Σέριφο, την Ικαρία, τη Θήρα και τη Μακρόνησο. Το 1947 παραπέμφθηκε σε δίκη με το αίτημα της απόταξης και την κατηγορία ότι υπηρέτησε στην  οργάνωση Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ. Η απόφαση ήταν καταδικαστική και ξαναεξορίστηκε στην Μακρόνησο ως το 1951.

       Για την οικογενειακή του κατάσταση γνωρίζουμε μόνο ότι παντρεύτηκε στη Θήρα το 1936 την κόρη του Ευάγγελου Σιγάλα, Μαρουσώ, και αργότερα εγκαταστάθηκαν  στην Κόρινθο. 

Ιστορικό διατήρησης / διαδικασία πρόσκτησης: Αγορά.

Περιεχόμενο

Παρουσίαση περιεχομένου:

     Το αρχείο περιλαμβάνει έγγραφα και έντυπα για την υπηρεσία του στο στρατό, τον πόλεμο του 1940-1941, τις διώξεις του κ.ά. (Βλέπε επισυναπτόμενη αναλυτική περιγραφή).

Σύστημα ταξινόμησης: Η ταξινόμηση είναι θεματική και χρονολογική.

Συμπληρωματικές πηγές

Ε.Λ.Ι.Α.:

Άλλoι φορείς:

Παρατηρήσεις

Παρατηρήσεις: Η ταξινόμηση και η περιγραφή του αρχείου έγινε από τη Θεανώ Ασπρογέρακα.

Θέματα: ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

=================
Διεύθυνση αυτής της "ανάρτησης":   http://rozosotiris.blogspot.gr/2011/09/1940-41.html